Αθήνα, 9-3-2018

Μετά από αρκετά χρόνια σιωπής και αδράνειας οι Σχολικές Βιβλιοθήκες επανέρχονται απρόσμενα στο προσκήνιο με τη δημοσίευση από το Υπουργείο Παιδείας υπουργικής απόφασης που ορίζει το θεσμικό και οργανωτικό πλαίσιο για τη δυνατότητα λειτουργίας Συστήματος Δικτύου Σχολικών Βιβλιοθηκών στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση (ΦΕΚ 688/τ.Β΄/28-2-2018). Ανατρέχοντας κανείς στο περιεχόμενο της υπουργικής απόφασης, εύκολα διαπιστώνει ότι τα μαθήματα του παρελθόντος από την εμπειρία υλοποίησης του προγράμματος Σχολικών Βιβλιοθηκών στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, για την οποία δαπανήθηκαν δεκάδες εκατομμύρια ευρώ χωρίς αυτές να λειτουργούν σήμερα και ουσιαστικά να παραμένουν κλειστές, δεν ελήφθησαν υπόψη προκειμένου να αποφευχθούν λάθη και αστοχίες. Είναι εμφανές ότι με την τροποποίηση προγενέστερων διατάξεων επιχειρείται να δημιουργηθεί ένας θεσμός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση χωρίς να είναι σαφής ο σκοπός, τα μέσα και ο τρόπος παρέμβασης και αλληλεπίδρασής του στην εκπαιδευτική διαδικασία. Παράλληλα απουσιάζει η ένταξη των Σχολικών Βιβλιοθηκών σε ένα ευρύτερο σύστημα βιβλιοθηκών στη χώρα μας, το οποίο θα διασφαλίζει τις απαραίτητες υποδομές, τους πόρους, τις βιβλιοθηκονομικές υπηρεσίες και λειτουργίες και τη στελέχωση τους με εξειδικευμένο προσωπικό (απόφοιτους των σχολών βιβλιοθηκονομίας της χώρας μας/ αναγνωρισμένων τμημάτων του εξωτερικού).

Το Yπουργείο Παιδείας, αντί να μεριμνήσει για την επικαιροποίηση των στοιχείων που αφορούν στην κατάσταση των υποδομών, τη δικτύωση και τον τρόπο λειτουργίας των Σχολικών Βιβλιοθηκών, όπως είχε δεσμευθεί, να διαβουλευτεί με τους αρμόδιους φορείς, να εξασφαλίσει συνέργειες με τις άλλες κατηγορίες βιβλιοθηκών (δημόσιες, ακαδημαϊκές, δημοτικές), επέλεξε για ακόμη μια φορά να προχωρήσει σε ένα νομοθέτημα που δυστυχώς τοποθετεί τις Σχολικές Βιβλιοθήκες ουσιαστικά στο περιθώριο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, καθώς δεν καλύπτονται οι βασικές οργανωτικές/λειτουργικές προϋποθέσεις, δεν καθορίζεται ένα αποτελεσματικό πλαίσιο λειτουργίας, ενώ απουσιάζει ένα συνεκτικό σχέδιο ανάπτυξης που θα διασφαλίσει την ομαλή τους πορεία, τη δικτύωση και τις συνεργασίες με άλλες κατηγορίες βιβλιοθηκών στο πλαίσιο ενός εθνικού δικτύου βιβλιοθηκών.

Διερωτόμαστε για παράδειγμα πώς είναι δυνατό βασικά βιβλιοθηκονομικά γνωστικά αντικείμενα που ενυπάρχουν στην υπουργική απόφαση, όπως π.χ. καταλογογράφηση, ταξινόμηση, πληροφοριακή παιδεία, τα οποία διδάσκονται στις σχολές βιβλιοθηκονομίας για αρκετά εξάμηνα να αντικαθίστανται από εκπαίδευση δημοσίου φορέα (αλήθεια ποιού;) διάρκειας μερικών ωρών απαξιώνοντας έμπρακτα την παρεχόμενη βιβλιοθηκονομική εκπαίδευση από τις τρεις σχολές εξειδίκευσης στην επιστήμη των βιβλιοθηκών και της πληροφόρησης (Ιόνιο Πανεπιστήμιο, ΤΕΙ Αθήνας, ΤΕΙ Θεσσαλονίκης) και τους πτυχιούχους βιβλιοθηκονόμους/επιστήμονες της πληροφόρησης που αποφοιτούν απ’ αυτές.

Η ελληνική πολιτεία για πολλοστή φορά στα φλέγοντα ζητήματα ανάπτυξης–οργάνωσης βιβλιοθηκών στη χώρα μας επιλέγει να μη συνδιαλέγεται με θεσμικούς φορείς και να μη λαμβάνει υπόψιν τις προτάσεις και θέσεις των επαγγελματιών πτυχιούχων βιβλιοθηκονόμων. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος φέρει σημαντικό μερίδιο ευθύνης για την κατάσταση των ελληνικών βιβλιοθηκών και των εργαζομένων σ’ αυτές, καθώς με την έλλειψη προγράμματος και οράματος, τα λάθη, τις παραλείψεις, τις αστοχίες και τους ερασιτεχνισμούς έχουν χαθεί πολλές ευκαιρίες που θα επέτρεπαν στις ελληνικές βιβλιοθήκες να διαδραματίσουν καθοριστικό και πρωταρχικό ρόλο, καθώς «οι βιβλιοθήκες διεθνώς αποτελούν μοχλούς ανάπτυξης της οικονομίας και της κοινωνίας, ειδικά σε εποχές με κρίση», αλλά και σε αυτό η ελληνική πραγματικότητα πρωτοτυπεί αρνητικά.

Η Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων και Επιστημόνων Πληροφόρησης (ΕΕΒΕΠ) έχει καταθέσει επανειλημμένα τις θέσεις και τις προτάσεις της για τη σύσταση και λειτουργία των σχολικών βιβλιοθηκών, ως οργανικών κυττάρων της εκπαιδευτικής διαδικασίας σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Το δυστύχημα είναι ότι ποτέ η ελληνική πολιτεία δε συνειδητοποίησε τη σημασία και τη σπουδαιότητα μιας καλά οργανωμένης σχολικής βιβλιοθήκης. Μήπως είναι επιτέλους η εποχή να επανεξετάσουμε το εκπαιδευτικό μας μοντέλο; Μήπως ήρθε η ώρα τα παιδιά μας να έχουν πρόσβαση στη γνώση και την πληροφορία και να μαθαίνουν πώς να τα χρησιμοποιούν;

Δε μπορούμε να έχουμε νοσοκομεία χωρίς γιατρούς, σχολεία χωρίς δασκάλους και βιβλιοθήκες χωρίς βιβλιοθηκονόμους. Από τις αποτυχημένες προσπάθειες των σχολικών βιβλιοθηκών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης πρέπει επιτέλους να διδαχθούμε!